Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, İller Bankası Macunköy Tesisleri’nde, Kahramanmaraş depremlerinden etkilenen illerin hızla ayağa kaldırılması ve afetzedelerin evlerine kavuşmalarına ilişkin “Yerinde Dönüşüm” projesinin detaylarını açıkladı. Yeni pakete göre kendi evini yapacak depremzedeye 500 bin lira, dükkanını yapacak vatandaşlara ise 250 bin lira hibe verilecek.
“ALTINDAN KALKMAK KOLAY DEĞİLDİ”
Özhaseki’nin açıklamalarından satır başları: “Bundan sonraki dönemde yapacağımız yol haritalarını paylaşmak istiyoruz. En büyük felaketle karşı karşıya kaldık. 11 ilimizi derinden etkiledi. 14 milyon insan bundan etkilendi ve 50 binden fazla canımızı toprağa verdik. Büyük bir afetti, altından kalkmak kolay değildi. 680 bin konut, 170 bin bağımsız birim diye tarif edebileceğimiz depo, işyeri, dükkan gibi yerler yıkıldı veya yıkılmaya devam ediyor.
“TÜRKİYE BİR DEPREM ÜLKESİDİR”
Çok duygusal anlar yaşandı. Kumbarasını boşaltan çocuklar, haccını erteleyen yaşlılarımız, parasını gönderen insanlar duyduk ki mütehassıs olduk. Bölgeye gelen birçok yabancı misyon şefleri, büyükelçiler bize hep şunu söylediler; ‘Bizim başımıza böyle felaketin yarısı gelseydi biz bunun altından kalkamazdık.’ Böyle bir felaketin altından kalkacak millet varsa o da Türk milleti. Hiç kimse unutmasın, Türkiye deprem ülkesidir. Son 100 yılda anakaramızda ve denizlerde meydana gelen 6 ve üzeri deprem sayısı 226. Yani her sene neredeyse 2-3 tane yıkıcı şiddette depreme maruz kalıyoruz. 1,5 senede bir bu topraklarda yıkıcı deprem meydana geliyor. Böyle bir ortamda bize düşen şey depremlerden ders almak ve ona uygun şekilde adım atmak.
“EKİM-KASIM GİBİ TESLİMATA GEÇECEĞİZ”
99 Marmara depremine üzüldük, oradan bir ders aldık. Depremden sonra yapılarla ilgili yönetmelikler geliştirdik. Aradan geçen 23-24 yıl boyunca buna harfiyen uymaya çalıştık. Emin olun son depremde 99’dan sonra yapılmış olan hiçbir bina yıkılmadı. Ona uymazsanız onun açıklarını arayarak fikirler peşinde koşarsanız bir felaket bekler. Deprem bölgesinde yıkımlar devam ediyor. Sağlam zeminleri arayıp bulduk, rezerv konut alanlarında ihtiyaçları gidermek için inşaatlara başladık. Kaba inşaatlar bitti, Ekim, Kasım, Aralık gibi teslimata geçeceğiz. Oralarda TOKİ tünel kalıp sistemiyle yapıyor. Zemin+4 gibi yükseltiyi geçmiyor. TOKİ’mizin bu konuda verdiği sınav. 99 depreminde ne kadar kamu binası varsa hasarı onlar gördü. Devlet olarak yapıyoruz fakat binalar ilk depremde çöküyor. Bir yıl içinde 319 bin konutu bitirip hak sahiplerine teslim edeceğiz.
“MODELİ SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİNE ANLATTIK”
Planlamalar hususunda kararlarımız kesinleşti. Vatandaşlarımız şehirlerinde hatıralarını terk etmek istemiyorlar. Bölgede toplantılar yaptık, genellikle klasik brifinglerin aksine yüzlerce rakamın verildiği vs… işlerden ziyade o bölgenin insanlarıyla sivil toplum örgütleriyle bir araya gelerek ne düşündüklerini sorduk, beklentilerinin ne olduğunu anlamaya çalıştık. Yaptığımız planlamaları gösterdik, saatlerce tartıştık. Yeni modeli kendilerine anlattık. Bu modelin doğru olduğu hususunda bizlere teşekkürlerini ilettiler.
“FAY KIRIKLARI ÜZERİNDE YAPILAŞMA OLMAYACAK”
Eğer biz yerinde dönüşümü sağlayabilirsek şehirlerde hayat yeniden canlanacak. Burada bakanlık denetiminde birkaç yıl sürecek olan faaliyetten bahsediyorum. Dört kırmızı çizgimiz var. Taviz vermemiz mümkün değil. Fay kırıkları üzerine yapılaşma olmayacak. Bilim adamları genellikle 60 metre ende yapı yasağı getirilmesini söylüyorlar. İkincisi zeminde sıvılaşma olan yerler var. Bina içine çöküyor, sıvının geldiği yere doğru yatıyor. Zeminde sıvılaşma olan yerlerde yapı yapılamayacak. Üçüncüsü dere yataklarına da yapı yapılması mümkün değil, cezai müeyyideler Meclis’e gelecek. Uçakta 2 pilot olur, birisi yedektir. Durmadan komutları tekrarlarlar. Birisi komutu verdiğinde diğeri okey diyerek devam eder. Yukarı çıkıyorsunuz can taşıyorsunuz, 200-300 kişinin canı size emanet. En sevdiklerimizi içinde barındırdığımız evleri yaparken birşey olmaz, sulamayı unuttuysan sonra olsun, etriye takılmadıysa birşey olmaz mantığıyla hareket ediyorlar. Sıfır tolerans olduğunu söyleyelim.
“KREDİLER 2 YIL ÖDEMESİZ, 10 YIL VADELİ OLACAK”
Bir taraftan hibe vereceğiz, bir taraftan kredi vereceğiz ki bir an önce oradaki konutlar yapılsın, herkes evlerine, sevdikleri muhite dönsünler diye. Konutlar için 500 binle 800 bin lira arasında kredi verilecek. Dükkanlar için de 250 bin ile 500 bin lira arasında kredi verilecek.Buradaki krediler 2 yıl ödemesiz, 10 yıl vadeli olacak ve faiz sıfır. Böyle olunca bu kredinin de çok büyük bir işe yarayacağını hepimiz söyleyebiliriz. Bu paraları nasıl vereceğiz biz Bakanlık olarak? Hak ediş karşılığı vereceğiz. İş başlayacak, devam edecek, biz arkasından hibe ve kredi olarak düşündüğümüz rakamları orada vermeye devam edeceğiz.”
