Gıda fiyatlarındaki dalgalanmalar son senelerde hem tüketicilerin hem de ekonomi yönetiminin en büyük gündem maddelerinden biri durumuna geldi. Taze meyve ve sebzelerde mevsimsel değişimler ve arz-talep dengesizlikleri nedeniyle yaşanan fiyat oynaklığı, enflasyon beklentilerini de negatif yönde etkiliyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) “Meyve-Sebze Piyasaları için Alternatif Göstergeler” Ekonomi Notu’nda meyve ve sebze grubuna dair gelişmelerin takibinin gerek gıda güvenliği gerekse sepet ağırlık yapısı göz önüne alındığında enflasyon açısından önemli olmasına rağmen mevcut veri setleri ve göstergelerin oldukça sınırlı olduğunun bilindiğine dikkat çekti.
TCMB’nin çalışmasında, bu dalgalanmaların daha yakından takip edilmesi için Hal Kayıt Sistemi (HKS) verilerini baz alarak yeni öncü göstergeler geliştirdi.
FİYAT DALGALANMALARINDA YENİ GÖSTERGE
Gıda ve alkolsüz içecekler, TÜFE sepetinin yaklaşık yüzde 25’ini oluştururken, bu sepet içindeki meyve-sebze grubu fiyatlarının büyük oranda mevsimsel dalgalanmalar gösterdiği biliniyor.
TCMB’nin son çalışmasına göre, taze meyve-sebze arz ve fiyat gelişmelerini takip edebilmek için HKS bazlı miktar ve fiyat endeksleri oluşturuldu. Bu endeksler, enflasyon tahminlerinde daha doğru öngörüler sunarak para politikası kararlarına önemli bir katkı sağlayabilir.
ÜRETİCİ VE TÜKETİCİ ARASINDAKİ FARK AÇILIYOR
HKS’ye göre, üreticinin elinden çıkan fiyat ile tüketicinin ödediği fiyat arasında ciddi farklar yer alıyor. Çalışmada, bu farkın en büyük sebepleri arasında lojistik maliyetleri, aracılar ve düşük depolama kapasitesinin olduğu aktarılıyor. Aynı zamanda, iklim değişikliğinin üretim üzerindeki etkisi sebebiyle arz miktarlarında ani düşüşler yaşanabiliyor ve bu da fiyatları yükseltiyor.
